انفاق در جهاد (قرآن)قرآن کریم آیاتی از خود را به مسئله انفاق در جهاد وتامین هزینه های جنگی اختصاص داده است که به بیان آن خواهیم پرداخت. ۱ - تامین هزینه جهادتامین هزینه‌های جهاد بر مسلمانان واجب است. "وانفقوافی سبیل الله ولا تلقوا بایدیکم الی التهلکة.... و در راه خدا، انفاق کنید! و (با ترک انفاق،) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! و نیکی کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست می‌دارد " مقصود از «انفقوا فی سبیل الله» این است که اموال تان را در راه جهاد و دین هزینه نمایید. ۲ - ثمره انفاق در جهاد"واعدوا لهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخیل ترهبون به عدو الله وعدوکم وءاخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلمهم وما تنفقوا من شیء فی سبیل الله یوف الیکم وانتم لا تظلمون. هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها(دشمنان)، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود، و به شما ستم نخواهد شد " آنچه را که افراد و یا جماعتها در این راه یعنی جهاد برای احیای امر پروردگار انفاق می‌کنند عینا عاید خودشان می‌شود، چیزی که هست صورت آن عوض می‌شود، چون اگر در راه خدا مال و جاه و یا نعمت دیگری نظیر آن را انفاق کرده باشند، در حقیقت در راه ضروریات زندگی خود خرج کرده، و چیزی نمی‌گذرد که همان به اضافه منافع دنیایی و آخرتیش دوباره عایدش می‌شود، و اگر جان خود را در این راه داده باشد در راه خدا شهید شده و در نتیجه به زندگی باقی و جاودانه آخرت رسیده است، زندگی حقیقی که جا دارد تمامی فعالیتهای هر کس در راه به دست آوردن آن باشد ۳ - استدلال بر لزوم انفاق در جهاد"وما لکم الا تنفقوا فی سبیل الله... لا یستوی منکم من انفق من قبل الفتح وقـتل اولـئک اعظم درجة من الذین انفقوا من بعد وقـتلوا.. چرا در راه خدا انفاق نکنید در حالی که میراث آسمانها و زمین همه از آن خداست (و کسی چیزی را با خود نمی‌برد)! کسانی که قبل از پیروزی انفاق کردند و جنگیدند (با کسانی که پس از پیروزی انفاق کردند) یکسان نیستند آنها بلندمقامتر از کسانی هستند که بعد از فتح انفاق نمودند و جهاد کردند و خداوند به هر دو وعده نیک داده و خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است " سپس به استدلالی برای مساله انفاق پرداخته می‌فرماید: " چرا در راه خدا انفاق نکنید در حالی که میراث آسمانها و زمین از آن او است"؟ (و ما لکم الا تنفقوا فی سبیل الله و لله میراث السماوات و الارض). یعنی سرانجام همه شما چشم از جهان و مواهبش می‌پوشید، و همه را می‌گذارید و می‌روید، پس اکنون که در اختیار شما است چرا بهره خود را نمی‌گیرید؟! " میراث" در اصل- چنان که راغب در مفردات می‌گوید به معنی مالی است بدون قرارداد و مانند آن به انسان منتقل می‌شود، و آنچه از میت به بازماندگان منتقل می‌شود یکی از مصداقهای آن است که بر اثر کثرت استعمال هنگام ذکر این کلمه همین معنی تداعی می‌شود. تعبیر" لله میراث السماوات و الارض" از این نظر است که نه تنها اموال و ثروتهای روی زمین بلکه آنچه در تمام آسمان و زمین وجود دارد به ذات پاک او بر می‌گردد، همه خلایق می‌میرند و خداوند وارث همه آنها است. و از آنجا که انفاق در شرائط و احوال مختلف ارزشهای متفاوتی دارد در جمله بعد می‌افزاید: آنهایی که قبل از" پیروزی" انفاق کردند و پیکار نمودند با کسانی که بعد از فتح این کار را انجام دادند مساوی نیستند ۴ - وجوب انفاق"ما کان لاهل المدینة ومن حولهم من الاعراب ان یتخلفوا عن رسول الله ولا یرغبوا بانفسهم عن نفسه ذلک بانهم لا یصیبهم ظما ولا نصب ولا مخمصة فی سبیل الله ولا یطـون موطئـا یغیظ الکفار ولا ینالون من عدو نیلا الا کتب لهم به عمل صــلح... • ولا ینفقون نفقة صغیرة ولا کبیرة ولا یقطعون وادیـا الا کتب لهم لیجزیهم الله احسن ما کانوا یعملون. سزاوار نیست که اهل مدینه ، و بادیه نشینانی که اطراف آنها هستند، از رسول خدا تخلف جویند و برای حفظ جان خویش، از جان او چشم بپوشند! این بخاطر آن است که هیچ تشنگی و خستگی، و گرسنگی در راه خدا به آنها نمی‌رسد و هیچ گامی که موجب خشم کافران می‌شود برنمی دارند، و ضربه‌ای از دشمن نمی‌خورند، مگر اینکه به خاطر آن، عمل صالحی برای آنها نوشته می‌شود... • و هیچ مال کوچک یا بزرگی را (در این راه) انفاق نمی‌کنند، و هیچ سرزمینی را (بسوی میدان جهاد و یا در بازگشت) نمی‌پیمایند، مگر اینکه برای آنها نوشته می‌شود تا خداوند آن را بعنوان بهترین اعمالشان، پاداش دهد. " آیه دلالت دارد بر استحباب چیزی که مستحب بر آن متوقف است، بلکه دلالت دارد بر وجوب چیزی که واجب بر آن توقف دارد. و از آنجا که این آیه و آیه قبل در مورد جهاد است و جهاد امری واجب است، انفاق در راه جهاد هم امری واجب خواهد بود. ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۳۱۴، برگرفته از مقاله «انفاق در جهاد » |